XUÂN VỀ QUÊ CŨ

     Cái xóm nhỏ ngày xưa giờ cũng thay đổi khá nhiều. Nhà cửa được sửa sang xây dựng lại, lạ nhất là có hai cái quán ven sông được mở cạnh nhau, sau cùng có một quán không biết tại sao đã đóng cửa? Khách khứa tới lui quán còn lại càng đông vui hơn … .Cô chủ của một cái quán thành công nhất - cũng là một đứa bé trong xóm ngày xưa -, nay làm ăn được đã điều đình mua thêm mấy mét đất mặt tiền để mở rông đường cho xe hơi của khách và cũng của chính mình vào đến tận quán….Cánh đồng ruông bỏ hoang ven xóm giờ được san lắp và xây dựng lên trên đó là trụ sở UBND xã khá bề thế, khang trang… .

    Quê hương qua bao nhiêu năm thay đổi chỉ được bấy nhiêu, trong khi bằng ngần ấy thời gian các nước chung quanh đã tiến được những bước thật dài từ lâu rồi…! .Đã lâu lắm, mấy mươi năm rồi bà Ba mới trở về quê hương ăn Tết, một cái Tết Việt thật đúng nghĩa, cần phải nói như vậy vì bấy lâu nay bà chỉ ăn Tết… "Tây”, còn cái Tết thật sự của người Việt mình thì làm sao hoàn toàn đúng nghĩa cho được khi tổ chức ở nước ngoài!? Người mẹ và mấy anh chị em của bà đã được bảo lãnh đi hết, chỉ còn đứa em trai út cùng mẹ khác cha với bà tình nguyện ở lại, lập gia đình và giữ gìn ngôi nhà nhỏ gọi là kỷ niệm, ngoài ra cũng còn một lý do quan trọng là để chăm sóc mồ mả ông bà… . Người lớn ở cái xóm này chỉ còn có… hai người, đã rất già rồi. Khi xưa còn ở đây, họ hãy còn trẻ hơn bà bây giờ, vậy mà…  nay bà về quê, lúc gặp nhau chỉ thăm hỏi một cách bình thường, xã giao và đơn giản thôi, cứ như bà đi làm ăn ở một tỉnh xa mới về vậy. Chắc cũng không khó hiểu lắm, vì thời điểm này kiều bào ở nước ngoài về càng lúc càng nhiều hơn trước và lượng kiều hối gởi về công khai so với năm trước cũng tăng vọt mấy mươi phần trăm. Riêng mấy đứa nhỏ, lúc bà cho quà, sau khi lí nhí cám ơn xong, chúng lại đưa mắt nhìn bà "Việt kiều” đầy vẻ lạ lẫm và… "hiếu kỳ”(?!). Cũng đúng thôi, có thể lúc bà ra đi ba má bọn trẻ này cũng chưa đựơc … sinh ra. Bà giờ đẫy đà nếu không nói là… mập mạp, có điều bà trắng trẻo, trẻ hơn tuổi và đẹp lão nữa. Trước khi đi về quê, mấy đứa con nói bà nên nhuộm tóc, nhưng bà nghĩ, giờ mình có còn trẻ với ai nữa đâu!?

     Bà Ba lững thững bước lần ra bến sông trước nhà, cây cầu sắt già nua thời Pháp thuộc có ba nhịp hình cánh cung giống nhau, sau năm 75 được sửa lại nhịp giữa thành hình… thang, trông nó kỳ kỳ làm sao! Trời vào cuối năm, cái Tết cỗ truyền của người Việt cũng đã cận kề rồi và lúc này xem như đã dứt mưa từ lâu. Dòng sông đã có màu xanh ngọc bích, nhưng chiều hôm nay nước lớn, nhìn kỹ phía bờ đối diện lại thấy có màu khác, một nửa dòng sông có màu vàng pha nâu nhạt nhờ nhờ… . Dịp Tết này nghe đâu người dân làng nuôi cá bè thuộc bờ sông bên kia khiếu nại – và đã từng được… "hỗ trợ” – Họ khiếu nại cái nhà máy giấy bên đó xả  nước thãi có hóa chất độc hại làm cá nuôi của họ chết đến cả trăm tấn ! Tuy bề ngoài mọi người trông có vẻ… "khá” hơn xưa, nhưng đổi lại môi trường sống ngày càng bị hủy hoại, tài nguyên đất nước ngày càng vơi đi, và càng vơi càng thiếu nhiều thứ khác nữa… . Thật ra, đâu có ai lạ gì, có lần buồn buồn bà lướt web, để tìm lại hình ảnh làng quê cũ trên bản đồ qua vệ tinh của google, - tuy bà đương nhiên không phải là các vị chuyên gia môi trường, người nào cũng có bằng… tiến sĩ - dù là người có trình độ bình thường, bà vẫn nhìn thấy ( khi con nước lớn, lúc thứ nước thãi làm giấy được "âm thầm” xả ra, ngẫu nhiên trùng hợp vào thời điểm Google cập nhật thông tin) dòng nước sông có hai màu rõ rệt !!... .

Ngày trước ở cái xóm nhỏ này, mẹ bà Ba là người Hoa lai Việt, từ nhỏ đến lớn bà chỉ biết có mỗi bà ngoại chung sống với mẹ, con bà. Riêng ông ngoại thì không bao giờ… biết mặt! Đến đời bà, khi đã trưởng thành, bà cũng chẳng thấy mặt ba mình(!), chỉ biết ông ấy là người… Ấn Độ, làm gác-dan (gardien – bảo vệ) ở đâu dưới Sài Gòn. Vậy là chị em bà, hai cô bé mang các dòng máu Việt-Hoa-Ấn từ nhỏ đã về đây sinh sống với ngoài hai cái tên Việt bình thường để đi học, còn có hai cái tên … ngoại quốc: chị là Kham Ly, em là Ma Ny. Cuộc đời của bà từ lúc nhỏ, trong ngôi nhà nhỏ, nơi xóm nhỏ này còn có những tình tiết buồn thương khác nữa, chỉ có người ấy – vốn là một người bạn trai thuở thiếu thời của bà – biết thôi ! Câu chuyện buồn từ khi trong nhà có thêm người cha dượng, đến nổi khiến bà chỉ có thể phải rời xa xóm nhỏ này… . Nếu có nhà văn nào biết được câu chuyện có thể viết thành một … quyển tiểu thuyết làm rơi nước mắt không ít người! Một cơn gió sông thoảng qua mát rười rượi, nhưng sao lại thoáng chút mùi hăng hăng, nồng nồng của… hóa chất?! Chán ngấy cái dòng nước hai màu kỳ lạ khác thường này, bà Ba – là cô bé Ma Ny lúc nhỏ  -  đi ngược trở lại, men theo con đường nhỏ song song và cách bờ sông độ mấy chục mét, con đường này thuở nhỏ bà đã qua lại, vui chơi và có rất nhiều kỷ niệm. Người bạn trai thời thơ ấu, lớn hơn bà một tuổi, giờ cũng như bà, đã con cháu đủ đầy rồi, nghe đâu "người ấy”không còn ở xóm này nữa, đã có nhà cửa bên kia sông, nếu tính theo đường… chim bay thì cách đây cũng không bao xa… .Chợt bà nhận ra có gì đó đã đổi thay, phải rồi, chiếc cầu nhỏ xíu bề ngang chỉ độ hai mét bắc qua con rạch cũng nhỏ xíu, xưa kia là ranh giới giữa hai xóm trên và xóm dưới. Chiếc cầu bằng loại cây gì không biết mà rất bền bỉ qua mưa, nắng… ,chiếc cầu có từ thuở ấu thơ cho đến lúc bà đi ra nước ngoài vẫn còn mà! Nhưng bây giờ có ai đã thay vào đó là chiếc cầu bê tông nhỏ, chắc chắc hơn nhưng nhìn có vẻ lạnh lùng, vô cảm. Chợt bà Ba bồi hồi đứng lại, rồi tần ngần ngồi xuống dưới một góc dừa có thân mọc nghiêng nghiêng, những hình ảnh xa xưa như hiển hiện ra trước mắt… .

                                          *          *          *

     Hôm nay ngày đầu tiên được nghỉ học nhân dịp… Tết, người lớn bận rộn gì thì bận, bọn trẻ trong xóm vẫn vô tư rủ nhau tổ chức trò chơi. Trò chơi "năm, mười” mãi cũng chán , rồi chuyển qua chơi nhảy "lò cò” chẳng được bao lâu thì cũng hết… vui! Thằng Đàm (Ngày đó mấy đứa nhỏ hay có cái tên tục thường là rất… xấu để gọi bình thường ở nhà, còn cái tên khác là tên khai sanh hay "tên ở trường” thì nghe được, hoặc… đẹp  hơn! ) , cái thằng học giỏi nhất trong đám trẻ và cũngcó nhiều sáng kiến nhất bèn bày ra trò chơi… tuồng hát. Không biết nó đọc đâu trong sách Sử ký, rồi đem giai thoại Trần khắc Chung theo lệnh vua, cùng đoàn tùy tùng đưa người yêu (?) là… Huyền Trân công chúa sang gả cho vua Chiêm Thành là Chế Mân để đổi lấy châu Ô, châu Rí ! Chuyện lịch sử truyền lại còn chưa biết chính xác đến mức nào, huống hồ chi đây chỉ là trò chơi của đám trẻ con còn ở bậc… Tiểu học, chữ nghĩa và hiểu biết có là bao nhiêu !

    Thằng Lại được phân vai làm Chế Mân, con Ma Ny là đứa con gái duy nhất đương nhiên vào vai Huyền Trân. Riêng vào vai "kép chính” phải là thằng Đàm rồi, vì nó vừa "biên kịch” lại vừa là… "đạo diễn”. Cái thằng cao lêu khêu, ốm nhom, hết thấy đi câu cá ở bờ sông lại thấy leo lên cây ổi, rồi lại thấy nhảy xuống… tắm sông , lúc không đi học nó ra nắng suốt ngày nên… đen thui, xấu hoắc ! Vậy mà nó "sáng dạ” và học giỏi nhất trường, nhất lớp mới lạ!

    Sau khi phân vai và tập dợt sơ qua, ngoài dàn "diển viên” gồm có… ba người, còn có duy nhất thêm thằng Tửng em của Ma Ny làm… khán giả. Cả nhóm xúm lại làm chiếc kiệu hoa, từ những cây tre được cặp thêm tàu lá dừa chặt lá cho ngắn lại, quấn vào thêm mấy sợi dây dương xỉ dài, thứ này tìm được rất nhiều chung quanh đây .Sau cùng bọn trẻ chọn một khoảng đất trống từ một nền nhà cũ, rộng chừng bằng bốn chiếc chiếu nằm được dùng làm sân khấu. Chiếc kiệu hoa hoàn thành khi được cài thêm lên khá nhiều hoa dâm bụt đỏ, vàng… . Vở diễn được bắt đầu, các phân cảnh đầu đều suôn sẻ lại còn đầy… tiếng  cười của diển viên lẫn khán giả. Tiếp theo là đến đoạn quan trọng, kịch tính  và gay cấn nhất … .

    Thằng Lại ngồi sẵn trên chiếc kiệu hoa bên kia cầu chờ đón… công chúa. Ở đầu cầu bên này, Huyền Trân công chúa đang bịn rịn chia tay Trần khắc Chung… . Thằng Đàm sáng ý, đã dàn dựng bắt chước như cảnh trong mấy tuồng hát … cải lương, từ những gánh hát dạo, lâu lâu về hát ở chợ làng! Đến lúc công chúa bước qua chiếc cầu gỗ sang đất… Chiêm Thành, Trần khắc Chung sẽ thảnh thốt gọi tên người yêu. Thế là con Ma Ny bước qua chiếc cầu với gương mặt vô cùng buồn bã, đôi mắt dường như có ngấn lệ. ( Không lẽ con bé nhập vai quá… đạt vậy sao !?). Thằng Đàm cất tiế … M…a N…y !! – "Công chúa” chạy ngược trở lại bên này cầu, quay lưng về phía "Trần khắc Chung” và đứng… khóc ! Thế là vở diễn đã… thất bại!Theo lịch sử và theo kịch bản của thằng Đàm thì công chúa Huyền Trân phải về làm vợ vua Chiêm mà?!

Thời gian và không gian như dừng lại… .Người ta hình như có thể nghe rõ từ phía sông tiếng sóng vỗ vào mạn thuyền của chiếc thuyền câu nào đó đang rẽ nước… . Thằng Lại và thằng Tửng rút êm đi đâu đó từ lúc nào. Lát sau, còn có hai đứa ở lại, thằng Đàm bước lại gần con Ma Ny và ấp úng hỏi:

- … Ma Ny, sao… khóc? – Không cần ngước nhìn, Ma Ny nói với giọng như hãy còn thổn thức (?) :

- … Tại…, ai biểu kêu tên ... làm chi!?

    Thôi đúng rồi, thay gì phải gọi Huyền Trân, kép chính (kiêm biên kịch và đạo diễn) là thằng Đàm lại gọi... Ma Ny!

    Chuyện cũ qua lâu rồi, chuyện của thời thơ dại, rồi thời gian sẽ xóa mờ tất cả thôi... .

                                                *          *          *

    Bà Ba đứng dậy, mắt nhìn cây cầu bê tông nhưng dường như với bà nó lại là cây cầu gỗ thân thương, đầy ắp kỷ niệm ngày xưa... . Trời đã muốn sẩm tối từ lúc nào, quả thật tháng mười chưa cười đã tối, huống chi nay là tháng chạp rồi! Một con cò trắng cô đơn, lẻ loi, chao liệng một vòng rồi lặng lẻ đáp xuống rặng tre già bên kia sông. Con cò đơn độc đậu trên cành tre là đà, ngả nghiêng dao động nhè nhẹ, nó tư lự nhìn xuống dòng sông như là nhớ đến "ai” vậy!...   Chợt bà thầm nghĩ, không lẽ nó cũng về thăm quê giống như ... mình?Còn... , còn người ta nghe đâu cũng lận đận chuyện duyên tình lắm, có người nói con cái của người ấy có đến hai ... bà mẹ! Rồi chợt bà tự cười thầm mình (không biết có phải để vơi bớt nỗi buồn vô cớ chiều nay không?), rằng không ngờ đã cách xa nửa vòng trái đất rồi mà bà còn biết và nghĩ tới chuyện "ai” đâu không !

    Trên đường trở về, gặp cô chủ quán đon đả mời bà nhớ ghé quán ủng hộ. Nhìn thoáng vào quán đang ì xèo khách khứa bà Ba trả lời:

- Thế nào dì cũng ủng hộ quán của cháu chớ sao! Nhưng phải nhờ thằng em đến quán mua thức ăn đem về nhà... .

    Lúc bà Ba đi ngang qua quán trở về nhà, ánh sáng từ trong quán hắt ra, thấy hình như mắt bà ngân ngấn... ướt !... . Có lẽ bà nhớ... quê hương!... . Và có lẻ một phần cũng vì bà  sắp trở ra nước ngoài rồi, cái tiếng quê hương thật thiết tha, bình dị, nhưng nghĩa... rộng lắm, và nơi góc  riêng của tâm hồn mỗi người lại còn ẩn chứa biết bao nhiêu điều nữa !... .

(H.V.H  - Tháng Giêng 2011)

(*) Truyện được viết lại từ tình tiết chính của một truyện cùng tác giả, đã được đăng trên một đặc san của Học Viện Quốc Gia Nông Nghiệp Sài Gòn vào đầu những năm 70.

MÙA GIÁNG SINH XƯA

 Không biết từ bao giờ ngày Giáng Sinh đã trở thành ngày lễ hội chung cho toàn thể mọi người, không hề có chuyện phân biệt tôn giáo nào… .

 Năm nào cũng vậy, người ta lại thấy có một người đàn ông đã qua ngưỡng trung niên, đứng lặng thầm bên góc sân một ngôi giáo đường nhỏ, thì thầm cầu nguyện điều gì đó. Những ngày khác trong năm có ai gặp ông ta đi lễ đâu? Cũng dễ hiểu thôi, vì ông là người… ngoại đạo, thế nhưng sao mỗi chiều Giáng Sinh hàng năm ông lại có mặt nơi giáo đường này?... .      

     Năm đó là 1976, chỉ qua hơn một năm của cuộc biến động lớn lao, làm thay đổi vận mệnh của cả một đất nước nhỏ nhắn, hiền hòa… . Một cuộc đổi thay mang tầm vóc lịch sử và cũng sẽ rất khó quên với nhiều thế hệ… .

     Trong hoàn cảnh như vậy, Hiếu, một sinh viên mới ra trường vừa tập tành làm… công chức chưa được đến một năm. Tuy thấy mình đâu có gì… tệ với bạn bè, nhưng trong số các bạn được sớm "lưu dụng” - nhất là những người gặp…  thời, có thân nhân đi… "cách mạng”… - kể cả người bạn khá thân, mọi người không ai bảo lãnh để Hiếu trở vô làm tại cơ quan cũ! Tệ hơn, có người còn gièm pha, ém thông tin để Hiếu không thể được một cơ quan khác nhận về làm việc tại ngay cái thành phố thủ phủ của miền Nam (trước đó). Đồng cảnh ngộ mà đành đối xử với nhau như vậy sao?! Thôi, không nên trách cứ làm gì. Ai rồi cũng có một lý do nào đó thôi.Thế rồi có anh công chức chế độ cũ tình nguyện quay về tỉnh nhà, chấp nhận trở về quê hương để bắt đầu một… cuộc sống mới với nhiều cam go, thử thách phía trước.   

     Về tỉnh rồi, được chừng hai năm sau, lúc đó Hiếu chỉ hai mươi mấy tuổi, tại cái nơi mình làm việc, nhờ có… bằng Đại Học,có lần Hiếu được phân công làm… trưởng đoàn "Thu mua lương thực”.Vào thời gian này, một giai đoạn với muôn ngàn khó khăn - thế hệ sau này khó mà hình dung cho được - ngoài lúa gạo ra, các thứ như : bắp hạt, khoai lang, khoai mì lát khô… đều được xếp vào danh mục lương thực!

     Nơi Hiếu đến công tác là một huyện miền biển ( về sau này khi được tách tỉnh đã thuộc một tỉnh nổi tiếng về du lịch biển ở phía Nam). Cả đoàn được đưa lên chiếc xe tải hiệu Inter, vừa chở hàng vừa chở… người(!) thật tiện lợi đôi đường. Hì hục mãi, khi thì chờ viết phiếu lấy nhiên liệu, rồi lại đến khi chờ xe lấy nhiên liệu ở đâu đó quay về cơ quan (có lẽ cả đoàn đông người nên không được vào kho xăng dầu chăng?) . Cuối cùng gần… 9 giờ sáng xe cũng lên đường, mọi người thở phào nhẹ nhõm, vì ai cũng biết nếu lên đường trễ sẽ phải về trễ thôi!... . Nhưng nào có được yên, đoạn đường chỉ khoảng 80km mà xe đến hai lần trục trặc phải dừng lại sửa chữa. Đến nơi đã qua cái giờ bắt đầu làm việc của… buổi chiều khá lâu rồi! Cả đoàn được địa phương chiêu đãi bằng… mì gói, (thứ mì được gói trong giấy dầu, rất có giá trị lúc bấy giờ) vì vào giờ này, nếu bếp ăn tập thể khởi động thì sẽ phải chờ đợi… lâu lắm!

     Ăn uống xong mọi người vào việc ngay. Vì là trưởng đoàn nên Hiếu được giao giữ một… giỏ tiền mặt lớn (!), khi mua hàng xong sẽ được thanh toán bằng số tiền này. Nhờ chính quyền địa phương đã vận động dân từ trước, Hiếu chỉ xem mã cân, ghi vào sổ rồi tính tiền. Món hàng lương thực đang mua là khoai mì lát khô, ngồi nhìn những người nông dân chân chất, lặng lẻ mang sản vật đến bán, phương tiện vận chuyển phổ biến chỉ là chiếc xe đạp thồ, thô ráp và đầy bùn đất… . Thảm hại hơn có chiếc không còn nguyên vẹn hình hài của chiếc xe đạp nữa, vỏ xe đã được bó bởi những sợi ruột xe cũ, và… .  Đột nhiên trong lòng Hiếu thầm nghĩ: biết đâu trong số này cũng có những người công chức "chế độ cũ” như mình? Sau khi trở về… quê cũng như mình và sau khi đánh đổi bằng biết bao mồ hôi, công sức, hôm nay họ nhận lại thành quả của chính họ làm ra đây… .

     Chiếc xe tải chỉ chở tối đa được độ 5 tấn, nhưng vì nhập hàng kiểu nhỏ giọt nên đến chiều vẫn chưa xong. Công việc được tạm ngưng, mọi người cùng tham dự bữa cơm tập thể do phòng Lương Thực huyện tiếp đãi. Xong xuôi công việc lại được tiếp tục dưới ánh đèn… dầu! (Mấy ngày qua máy phát điện cho cả huyện bị hỏng hóc sao đó nên mất điện) Sau những phép nhân và cộng trên giấy, Hiếu tính ra được tổng số tiền phải trả, rồi lấy số liệu này đối chiếu và thanh toán với… phòng Lương Thực huyện, những ngày sau đó người dân mới lần lượt đến đây nhận tiền theo giấy hẹn. Thủ quỹ của cơ quan này theo Hiếu mới vừa được biết là một cô học sinh hay sinh viên gì đó, đang học dỡ dang, về quê tham gia phong trào thanh niên địa phương rồi nhờ có trình độ nên được nhận vào làm việc. Biết được điều này, Hiếu thấy trong lòng mình phần nào cũng vơi bớt nỗi niềm riêng, thì ra cũng còn có nhiều người lâm vào hoàn cảnh về quê như mình. Chỉ biết cô thủ quỹ tên Trang, bằng hoặc nhỏ hơn Hiếu độ một, hai tuổi. Trang có gương mặt trái xoan, nước da trắng mịn, có thể là của một người xuất thân chốn … "đài các” chăng? Điều đặc biệt là Trang ít nói và có đôi mắt to, đen, nhưng lúc nào cũng phảng phất một nét buồn man mác. Hiếu thầm nghĩ trong đầu mình, sao giống "Đôi mắt người Sơn Tây. U uẩn chiều luân lạc. Hồn viễn xứ khôn nguôi… ” của nhà thơ Quang Dũng quá !

     Sau cùng, vì lượng hàng thu mua chỉ được hơn 3 tấn, trả tiền cho cơ quan lương thực huyện xong, Hiếu lại phải mang một… cọc tiền trở về.

     Trên đường về, dù mới có khoảng hơn 7 giờ tối mà đất trời đã tối đen vì chung quanh đó nhà cửa hãy còn thưa thớt lại chỉ leo lét ánh đèn dầu. Ngoài đường lớn lâu lâu mới có một vài chiếc xe mệt nhọc lăn bánh ngược chiều, ánh đèn pha nhợt nhạt như không đủ sức soi rõ đường đi. Bất chợt có người nào đó trên xe lên tiếng:

    -Xem kìa! Nhìn… đẹp quá! – Hiếu chép miệng nói theo:

    -À, đêm nay là đêm... Nô-en rồi !

    Chiếc xe tải tiến tới, bên đường là một nhà thờ nhỏ, quá nhỏ khi nhìn từ xa và lại ngồi trên xe tải cao hơn mặt đường. Như có phép nhiệm mầu, duy nhất chỉ nhà thờ có ánh đèn điện, chắc có lẽ nhờ máy phát điện riêng còn lại từ thời trước. Lố nhố khá đông giáo dân dự lễ, trông thật yên ả, thanh bình làm sao. Dù gì đất nước đau thương này cũng lặng im tiếng súng được mấy năm rồi ! Làn gió se se lạnh ùa vào, tiết trời này của đất phương Nam làm Hiếu bỗng dưng nhớ lại mùa Giáng Sinh năm 74 cũng trong một lần công tác, Hiếu đã có mặt tại thành phố biển Nha Trang… . Dọc theo con đường (bây giờ có tên là QL51) còn qua mấy ngôi giáo đường nữa, nhỏ có, lớn có, có nhà thờ hơi xa đường như nhà thờ Long Thành, Bà Rịa… hay ven đường như nhà thờ Bến Gỗ… . Nhà thờ nào cũng được trang hoàng tươm tất và sáng ánh đèn… . Nhưng cái dáng nhỏ bé, yên bình, nổi bật trong đêm tối của ngôi giáo đường Hiếu gặp đầu tiên, không biết sao lại gây cho mình một cảm giác xao xuyến, bồi hồi một cách lạ lùng… .

     Sau cùng Hiếu cũng về đến nhà vào lúc hơn 10 giờ đêm! Mệt nhoài, người đầy bụi đường và bụng thì… đói, Hiếu nói chuyện một chút với mẹ mình cùng anh, chị, em trong nhà, xong vội tắm rửa và ăn uống qua loa rồi… đi ngủ.

     Sáng hôm sau khi kiểm lại tiền còn thừa để nộp lại cho phòng tài vụ cơ quan, Hiếu phát hiện ra mình đã… nộp thừa tiền cho phòng Lương Thực huyện! Số tiền không nhỏ, nếu mỗi tháng lương của mình là 74 đồng thì đấy là gần cả năm lương chớ không ít gì đâu. Thế là Hiếu hối hả đem chiếc xe gắn máy "trùm mền” của mình ra, không tiếc tiền mua xăng giá ngoài đổ vào,ghé qua cơ quan báo cáo nhanh sự việc rồi tức tốc đi ngược lại con đường đêm hôm qua mình đã vất vả để đi và về đến nhà.

                                      *                 *                 *

     Hôm nay phòng Lương Thực huyện được nghỉ vì… bận họp hay là ngày gì đó mà đầu óc Hiếu cũng không buồn nhớ, và đương nhiên là hình như có liên hoan ăn mừng nữa thì phải… . Nhưng được cái vào thời này cơ quan nào cũng có những cán bộ ở "tập thể” ngay tại chỗ. Gặp một cán bộ, cho Hiếu biết sáng này Trang có đến xin phép nghỉ để chăm sóc mẹ bị bệnh và có gởi tiền thừa lại, nhưng theo nguyên tắc không có ai nhận. Trang đành mang về và có dặn dò, nếu cái anh kỹ sư hôm qua đến thì chỉ đường đến nhà giùm… . Hiếu tìm đến nhà Trang ở một xóm đạo, đó là giáo xứ Lai Xá. Nhưng lạ lùng thay lại chính là nơi có ngôi giáo đường hiền hòa, đẹp như trong truyện cổ tích mà Hiếu mới gặp đêm qua.

     Điều Hiếu khá bất ngờ là Trang ở trong một ngôi nhà quá bình dị chớ không có… "đài các” chi cả. Trong nhà đương nhiên có hình Đức Chúa, cây Thánh Giá và Đức Mẹ. Trang tỏ vẻ không có gì bất ngờ, rót nước mời và nói - Lần đầu tiên Hiếu thấy Trang thóang mĩm cười:

    -Biết thế nào anh Hiếu cũng xuống đây, hôm qua sau khi đoàn của anh về, Trang có kiểm lại, tuy biết thừa tiền nhưng đâu có cách nào liên lạc được! - Nói xong Trang đứng lên, bước lại cái tủ duy nhất trong nhà, lấy ra một gói tiền được bao bọc cẩn thận rồi bước lại bàn:

     -Anh đưa dư nhiều lắm, bây giờ thì… đếm lại kỹ đi nghe!- Hiếu cảm thấy mặt mình nóng bừng, hơi lúng túng :

    -Cám ơn Trang nhiều lắm!... . – Rồi… không biết nói gì nữa, im lặng đưa mắt kín đáo nhìn chung quanh. Hiểu ý, cô chủ nhà giải thích, ánh mắt trở lại thoáng buồn, quay nhìn vào phía trong :

    -Nhà trên Sài Gòn không… còn, phải ở nhờ nhà một người bà con cũng xa rồi, Trang còn có ba anh chị em nữa, hôm nay đi lên… rẫy hết rồi. Trang ở nhà chăm sóc má đang bị bệnh… .

    Theo lẽ thông thường, Hiếu hỏi thăm qua về người mẹ đang bệnh, về những người thân của Trang, về chuyện học hành trước kia… . Rồi đến thời điểm quan trọng nhất, Hiếu gom góp hết những lời lẽ khéo léo nhất của mình, đề nghị được gởi lại ít tiền để… mua thuốc cho… "bác” (Thật may mắn khi còn có lý do này!). Nhưng Trang nhất quyết không nhận. Phía trong, cất lên giọng nói của một phụ nữ, có vẻ hơi yếu ớt vì đang bị bệnh:

    -Thôi cậu ơi! Cám ơn những lời thăm hỏi… nãy giờ! "Chúng tôi” không nhận đâu!- Phía sau tấm "ri-đô” lay động và được vén ra một khoảng nhỏ, không biết có phải để… nhìn mặt Hiếu không?

    Qua vài câu chuyện qua lại, Hiếu được biết Trang học trường Luật đến năm thứ hai, có ba là sĩ quan chế độ cũ đang đi học tập cải tạo.Mẹ Trang mới đi thăm nuôi, không biết có phải vì đến nơi rừng sâu nước độc, đường sá xa xôi hay không mà khi  về đến nhà thì bị bệnh… .

    Cũng phải đến lúc ra về, Hiếu lần lượt chào cả hai người, một lần nữa nói lời chân thành cảm ơn Trang… . Đưa khách ra tận hiên nhà, cả hai cùng đứng dưới giàn hoa giấy màu hồng đang kỳ nở rộ. Một màu hồng thắm rực rỡ làm sáng cả khoảng sân nhỏ. Không biết có phải do màu hoa thắm phản chiếu hay không mà gương mặt Trang thoáng ửng hồng… .Lần đầu tiên Hiếu bối rối và… ngất ngây khi thấy Trang cười mà không có cái nhoẽn miệng. " Đôi mắt người Sơn Tây” đã…mĩm cười với mình! Một giọng nói nhỏ nhẹ, thánh thiện, như được cất lên từ chốn… thiên đường :

    - Có gì mà cám ơn! Biết anh Hiếu không phải là người… Công giáo… , nhưng sau này mỗi mùa Nô-en chỉ cần anh đến nhà thờ nào đó cầu nguyện cho… Trang là được rồi!

*                 *                 *

        Từ một "mùa Giáng Sinh xưa”… . Cho mãi đến bây giờ, đã có mấy mươi mùa Giáng Sinh êm đềm trôi qua. Xóm Đạo nhỏ nhắn hiền hòa năm nào giờ có lẽ cũng đã nhiều đổi thay: có thể đẹp hơn, đông đúc, khang trang hơn… . Nhưng cảm nhận khó quên và sâu đậm trong lòng của một người vẫn là ngôi thánh đường nhỏ nhắn, hiền hòa, lấp lánh trong đêm đen… . Ngoài ra còn mơ hồ văng vẳng đâu đây  một giọng nói dịu êm như vọng đến từ nơi nào xa lắm… ./.

                                                          H.V.H ( Mùa Giáng Sinh 2010)